REVIEW SÁCH QUÂN VƯƠNG - THUẬT CAI TRỊ

Tác giả: Niccolò Machiavelli

“Một trong những cuốn sách bị phỉ báng và căm ghét nhất trong lịch sử thế giới” - đó là những điều mà người ta sẽ nhớ đến mỗi khi nhắc đến “Quân vương”. Và tác giả của nó - nhà ngoại giao, nhà chính trị, nhà sử học, nhà triết học người Ý Machiavelli - bị xem là một trong những chính trị gia vô đạo đức nhất trong suốt hơn năm thế kỷ kể từ khi “Quân vương” ra đời.

Cuốn sách này là một trong những tác phẩm bàn về khoa học chính trị thực dụng đầu tiên mà ở đó, tính hiệu quả được đặt lên hàng đầu, vượt trên mọi luân thường đạo lý. Thế nhưng, không ai có thể phủ nhận tầm ảnh hưởng sâu rộng của “Quân vương” đối với đời sống chính trị của nhiều quốc gia trên thế giới từ xưa đến nay. Cromwell đã đọc “Quân vương”, Napoleon khi xung trận vẫn mang theo “Quân vương” và Adolf Hitler thừa nhận thường đọc cuốn sách này mỗi đêm.

Review sách Quân Vương - Thuật Cai Trị

HOÀN CẢNH RA ĐỜI SÁCH QUÂN VƯƠNG MACHIAVELLI

Niccolò Machiavelli sinh ngày 3/5/1469 tại thành phố Florence, nước Ý trong một gia đình trung lưu. Vào thời điểm đó, nước Ý của Machiavelli bị chia rẽ thành 5 tiểu quốc bao gồm: Vương quốc Naples ở phía Nam, Công quốc Milan ở Tây Nam, Cộng hoà Venice ở Tây Bắc, Cộng hoà Florence và nhà nước Giáo hội ở miền Trung.

Dưới sự cai trị của Gia tộc Medici, Cộng hoà Florence lúc bấy giờ là một thế lực vô cùng hùng mạnh. Năm 1494, Gia tộc Medici bị lật đổ và bị thay bằng chính quyền của Savonarola. Đến năm 1498, sau khi Savonarola bị hành hình và một chế độ cộng hoà mới ra đời ở Florence, Machiavelli chính thức được bổ nhiệm tham gia vào chính quyền với vai trò là người chịu trách nhiệm các vấn đề ngoại giao và quân sự. Năm 1512, Gia tộc Medici khôi phục lại quyền kiểm soát Florence. Machiavelli - người vốn có thời gian phục vụ cho chế độ cộng hoà - đã bị vu cáo âm mưu chống lại Gia tộc Medici. Sau khi được rửa oan, ông trở về quê nhà và bắt đầu tham gia sự nghiệp viết sách.

Trong suốt 14 năm phục vụ trong chính quyền, ông đã có cơ hội tiếp xúc với nhiều chính khách nổi tiếng, chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng, những cuộc thanh trừng đẫm máu, đã thấu suốt nhiều mưu đồ hiểm ác, những toan tính thực dụng và tất cả những gì mà một bậc quân vương cần có để giữ vững ngai vàng.

Tại quê nhà, Machiavelli bắt đầu viết cuốn “Quân vương” vào năm 1513 với lời đề tặng dành cho người đứng đầu Gia tộc Medici nhằm tranh thủ sự ủng hộ từ Gia tộc này và có cơ hội quay trở lại chính trường. Thế nhưng, vượt lên trên mọi lợi ích cá nhân, với tinh thần dân tộc cao độ, ông hy vọng những quan điểm chính trị mà ông tập hợp trong cuốn sách sẽ giúp nhà cầm quyền có thể thống nhất nước Ý và tạo nên sức mạnh dân tộc nhằm đánh bại liên quân Tây Ban Nha - Pháp - Áo đang chiếm đóng nước này.

Năm 1520, khi Giáo hoàng Clement VII khôi phục lại quyền hành tại Florence cho Gia tộc Medici, Machiavelli quay trở lại phục vụ trong chính quyền. Năm 1527, Gia tộc Medici bị lật đổ, Machiavelli cũng bị sa thải. Ông mất cùng năm này do một cơn bạo bệnh.

VỀ TÁC PHẨM “QUÂN VƯƠNG”

Kể từ khi xuất hiện vào đầu thế kỷ 16, “Quân vương” đã là một tác phẩm gây nhiều tranh cãi. Các nhà đạo đức học ở khắp mọi nơi, đặc biệt là Anh và Pháp, đã công kích Quân Vương Machiavelli như là một công cụ của những bạo chúa đầy tội lỗi. Giới tu sĩ xem “Quân vương” là một tác phẩm của quỷ dữ và tác giả của nó là kẻ dị giáo. Các nhà cải cách đạo Tin lành xem tác phẩm này là những gì mà nền văn hoá thời kỳ Phục hưng ở Ý khinh miệt nhất. Dưới thời Nữ hoàng Elizabeth I, gần 400 tác phẩm chuyên luận chống lại “Quân vương” đã ra đời. Năm 1559, Giáo hội Cơ đốc giáo đưa “Quân vương” vào danh sách những cuốn sách bị cấm. Thời điểm này, một tính từ mới đã xuất hiện ở châu Âu - “Machiavellian” - để chỉ sự gian trá, quỷ quyệt và phản trắc. Vào Kỷ nguyên Khai Sáng, các công kích kịch liệt của triết gia Voltaire nhắm vào những tư tưởng vượt ra khỏi mọi chuẩn mực đạo đức thông thường của Machiavelli được hoàng đế Frederick II của nước Phổ cực kỳ khuyến khích.

Thế nhưng, cũng có nhiều ý kiến ủng hộ Machiavelli và tác phẩm “Quân vương”. Các nhà tư tưởng như Hume, Rousseau, Montesquieu đã ca ngợi Machiavelli như là một trong những nhà tư tưởng xuất sắc nhất, người đầu tiên trình bày về bản chất thực tiễn của chính trị.

Trên thực tế, cần phải có cái nhìn bao quát nhất về trường phái tư tưởng của Machiavelli cũng như bối cảnh ra đời của “Quân vương” để tránh việc hiểu sai lệch về tác giả cũng như tác phẩm này.

Trong hoàn cảnh nước Ý quê hương ông bị các thế lực ngoại bang xâm lược, giày xéo, mặc dù hết lòng ủng hộ chế độ cộng hoà và đồng thời cũng là một người yêu nước nồng nàn, Machiavelli đã chấp nhận đánh đổi một chế độ cộng hoà vốn đã rất yếu ớt và đang sống mỏi mòn. Trong tác phẩm “Quân vương”, Machiavelli đưa ra những mưu đồ, thủ đoạn chính trị nhằm thực hiện công cuộc thống nhất và ổn định một đất nước vốn đang bị chia cắt và trong tình trạng hỗn loạn.

Hoàn cảnh càng nguy nan thì càng phải đòi hỏi một “liều thuốc mạnh” để giải quyết - đó là quan điểm của Machiavelli. Để thành công trong việc thống nhất và bảo vệ nước Ý, một vị quân vương không thể cai trị đất nước chỉ bằng tôn giáo và những kế hoạch mơ hồ, viễn vông.

Machiavelli hoàn toàn phân biệt rạch ròi giữa việc theo đuổi các nguyên tắc đạo đức cá nhân và mục tiêu chính trị thực tiễn. Ông cũng đã lên án những chính khách chỉ biết theo đuổi quyền lực, những kẻ giết đồng loại, những kẻ phản bội bạn bè. Ông tuyên bố “Bằng những phương cách này, người ta chỉ có được quyền lực chứ không thể có vinh quang”. Đối với ông, quyền lực không thể mang lại vinh quang và cũng không thể đồng nhất với lẽ phải. Phải biết phân biệt rạch ròi giữa những quân vương chỉ có quyền lực với những quân vương xứng đáng được ngợi ca.

Một nhà nghiên cứu đã nhận xét về “Quân vương” như sau: Người ta sẽ luôn luôn đọc nó chừng nào con người vẫn chưa thôi cái trò chơi nguy hiểm nhưng hấp dẫn có cái tên là “chính trị” kia. Ở mọi thời đại, cuốn sách này sẽ luôn thức thời vì nó đề cập một vấn đề được quan tâm nhất nhưng không phải ai cũng với tới và giải quyết một cách êm thấm, đó là vấn đề quyền lực.

Chúng tôi đang cần tìm đối tác, nhà đầu tư để chung tay xây dựng và phát triển Thư Viện Sách. Quý bạn hữu nếu quan tâm vui lòng liên hệ với ban quản trị qua email: www.thuviensach.vn@gmail.com
Xin chân thành cám ơn!